Nieuwe van Calexico

Calexico geeft aftrap voor Les Nuits Botanique door Dirk Steenhaut

'Droevige muziek kan ook opbeurend zijn'

Op hun nieuwe cd Garden Ruin heeft Calexico onverwachts het roer omgegooid. De mariachigetinte rootsmuziek van weleer is nu verdrongen door een uitgebalanceerd popgeluid dat helemaal past in de singer-songwritertraditie. Morgen opent het Amerikaanse combo Les Nuits Botanique.

Calexico is een groep die constant in beweging blijft, ook al doet ze dat intuïtief en onberedeneerd. 'We genieten vooral van het proces van het muziekmaken', legt zanger-gitarist Joey Burns uit. 'De reis is belangrijker dan de bestemming.'

Garden Ruin, de vijfde plaat van Calexico, roept het beeld op van een verloren paradijs. Het is een metafoor voor de zondeval in de tuin van Eden én voor onze met vernietiging bedreigde planeet. Zo haalt Burns uit naar multinationals waarvoor het winstprincipe belangrijker is dan de zorg om het milieu. Het uitgangspunt van Garden Ruin is tegelijk persoonlijk en politiek: de cd bevat niet alleen de openhartigste songs die Burns ooit uit zijn pen liet vloeien, maar ook zijn meest maatschappijkritische. 'All Systems Red' en 'Roka' zijn donkere, apocalyptische nummers over dood en verval.

"Door toedoen van George W. Bush is de Amerikaanse samenleving meer dan ooit verdeeld", vertelt Burns. "Democratische verworvenheden komen op de helling te staan en met de waarden waar je in gelooft wordt systematisch de vloer aangeveegd. Doordat we als groep veel tijd in Europa hebben doorgebracht, zijn we voor die dingen extra gevoelig. En de media hebben de kloof nog dieper gemaakt: als burger heb je nauwelijks toegang tot ongemanipuleerde informatie.

"Als songwriter luister ik naar wat mensen zeggen en voelen, geef ik lucht aan hun machteloosheid en frustratie, want velen vinden dat ze monddood zijn gemaakt. Als artiest heb je dezer dagen dus veel om over te schrijven, maar de kunst is de negatieve energie die in de lucht hangt in iets positiefs om te buigen. In die zin ben ik geïnspireerd door films als Syriana en Good Night and Good Luck van George Clooney of een boek als Fools Rush In: A True Story of Love, War and Redemption van Bill Carter, een fotograaf met wie Calexico al jaren bevriend is. Ik neem een voorbeeld aan hun passie en integriteit. Sommige thema's uit Garden Ruin kwamen al op onze vorige cd's aan bod, maar nooit zo expliciet als nu. Vroeger schreef ik over de mythische aspecten van Amerika, sinds de herverkiezing van Bush valt de grauwe werkelijkheid echter niet langer te negeren."

Vreemd genoeg is Garden Ruin de eerste plaat van Calexico zonder instrumentals. "De overgang naar echte songs verliep volkomen natuurlijk. Woorden zijn voor ons belangrijker geworden, net omdat ze in de samenleving steeds vaker in de verdrukking komen." Toch doen Joey Burns' teksten vrij abstract en impressionistisch aan. "Die openheid is belangrijk: het mag niet te prekerig worden. Een politieke boodschap wint aan kracht als ze poëtisch wordt verpakt of in metaforen wordt vertaald. Daarom hou ik zo van folksongs: de meeste vertellen een verhaal dat op diverse niveaus kan worden uitgelegd."

Samen met The Walkabouts behoort Calexico tot de weinige Amerikaanse bands met een eerlijke belangstelling voor Europese cultuur. 'Roka' is bijvoorbeeld een samenwerking met Amparo Sanchez van de Barcelonese groep Amparanoia, terwijl 'Nom de Plume' in de taal van Molière wordt gezongen. "Met dat laatste maken we een sterk statement", zegt Burns. "Sinds de oppositie van de Fransen tegen de inval in Irak eten veel Amerikanen immers geen french fries meer, maar freedom fries. Zelfs mijn eigen vader wenst de Fransen naar de hel."
'Roka' werd dan weer ingegeven door CNN-ankerman Lou Dobbs die, inspelend op de gecultiveerde angstpsychose in de VS, illegale Mexicaanse migranten systematisch als terroristen omschrijft.

"Waarom geven we niet toe dat onze economie overeind wordt gehouden door mensen die voor een hongerloon ons vuile werk komen opknappen? Waarom zouden we mensen die hun huis, familie en land achterlaten en elders op zoek gaan naar een beter leven als vijanden beschouwen? Dat getuigt van evenveel kortzichtigheid als beweren dat alle Amerikanen het eens zijn met de oorlogszuchtige retoriek van Bush."

Calexico, de naam is een samentrekking van Californië en Mexico, was altijd al gefascineerd door grenssituaties. "Mijn moeder onderwees vroeger Engels aan Spaanstaligen in een barrio van LA en telkens wanneer ze me er mee naartoe nam, hoorde ik er muziek die uit een ander universum afkomstig leek. Ook de film Safe Journey van Tony Gatliff heeft op mij een enorme impact gehad. Toch begonnen die Mexicaanse klanken pas echt in mij te resoneren toen ik in Tucson, Arizona ging wonen. Ik hou van blues in mineur, van het soort melancholie dat je aantreft in Portugese fado, de Afro-Peruviaanse songs van Susana Baca of de bitterzoete nostalgie in veel Braziliaanse muziek. Al die genres kunnen triest en dramatisch zijn, maar ook vitaal en opbeurend. De minimalistische elektronische muziek van Oval heeft op mij precies hetzelfde effect."

Door het op Garden Ruin stilistisch over een andere boeg te gooien, heeft Calexico zowel zichzelf als zijn publiek uitgedaagd, vindt Joey Burns. "Ik snap dat sommigen het mariachi-ingrediënt in onze muziek zullen missen, maar hou zelf te veel van die stijl om er routineus mee om te springen. Onze muzikale vocabulaire is ruimer dan dat: er valt nog zoveel te ontginnen."

Tien jaar lang vormde Burns met drummer John Convertino de ritmesectie van Giant Sand, maar ook vandaag doet het duo niets liever dan collega's als Neko Case of Gotan Project in de studio een duwtje in de rug geven. "Het is fijn tot een gemeenschap te behoren: mensen met wie je eet, drinkt, van het leven geniet en dezelfde golflengte deelt. Muziek is iets wat ons allemaal bindt. Het is de grote gelijkmaker."