Over songteksten

Onverstaanbaar Di-rect
Uitgegeven: 2 december 2008 08:58
Laatst gewijzigd: 2 december 2008 10:14 afkomstig van nu.nl

Bijna veertig jaar nadat The Who geschiedenis schreef met de rockopera 'Tommy', wordt die nu opgevoerd door de Haagse band Di-rect. In het Nederlands. Zo kan iedereen de teksten goed volgen. Maar niet heus. Door Onze Taal

In de rockopera van The Who gaat het allemaal om het autistische jongetje Tommy, dat getuige is geweest van de moord op zijn moeders minnaar. Zijn zwijgplicht doet hem besluiten zich doof, stom en blind te houden. Ondertussen ontpopt hij zich niet alleen als flipperkampioen, maar - na zijn wonderbaarlijke genezing - ook als goeroe.

Zonde om ook maar iets te missen van dit originele verhaal. Dat vond zanger Jan Rot, die de Engelstalige teksten woord voor woord vertaalde. 'Fiddle About' werd 'Wriemel en wrijf', 'Pinball Wizard' werd 'Koning Flipper' en 'Acid Queen' werd 'Pillemien'.

Zuur

Dat 'Tommy' ook in het Nederlands rockt, dat blijkt wel uit de filmpjes op de officiële promotiesite. Maar wat er precies gezongen wordt? Het gaat allemaal een beetje verloren in de snoeiharde drums, snerpende gitaren en de rauwheid van de stemmen.

Dat de rockopera toch goed is ontvangen, moet behoorlijk zuur zijn voor Jan Rot. Mist niemand dan zijn knappe vertalingen? Tja, echt een verrassing kan dat niet zijn. Er zijn maar weinig mensen die bij popmuziek naar de tekst luisteren.

Boiled in oil

Neem nu een nummer als 'Bohemian Rhapsody' van Queen. Al jaren staat het op nummer 1 in de Top 2000, maar waar het over gáát? Bijna niemand die het weet. En áls de tekst van een nummer al wordt beluisterd, dan gaat het nog vaak mis.

Mensen verstaan een zinnetje als "sometimes wish I'd never been born at all" dan bijvoorbeeld als "sometimes wish I'd never been boiled in oil".

Binnen zonder klompen

Bij teksten in je moedertaal gaat het niet automatisch beter. Dat blijkt uit een onderzoek dat Onze Taal gedaan heeft (en nóg doet) naar misverstane liedteksten. Zo zijn er Nederlanders die denken dat Bløf zingt over "Annelies uit Londen" ("Alle liefs uit Londen"), dat het vriendinnetje van Huub van der Lubbe van De Dijk binnenkwam "zonder klompen" ("zonder kloppen") en dat Frank Boeijen het heeft over "Dierinnenbloed op de achterbank van een edele geit" ("Wie wil er bloed op de achterbank van de werkelijkheid").

Bloedbanen

Maken al die maffe interpretaties een liedje minder mooi? Welnee. Wie ooit teksten heeft meegezongen als "Do Wah Diddy Diddy", "Tra la la, tweedle dee dee dee" en "De do do do de da da da" weet dat een samenhangende tekst geen vereiste is voor een lekkere plaat. Eigenlijk is het zoals popjournalist Roel Bentz van den Berg ooit zei: "Songteksten worden - letterlijk - losgezongen van hun talige betekenis, komen in een ander soort 'mix', en vinden direct hun weg naar de bloedbanen."

Fijnproever

Zonder die 'mix' leiden songteksten vaak tot ontgoocheling. Ze blijken veel te sentimenteel, te onbenullig of het rijm is tenenkrommend. Maar dat alles kun je zeker níét beweren van de Nederlandse 'Tommy'. De teksten lopen, er zitten aardige vondsten in (Koning Flipper "haalt alles uit de kast") en het gáát dus ergens over. Di-rect had de rockopera weliswaar net zo goed in het Engels kunnen zingen, maar op papier zijn de vertalingen van Jan Rot een huzarenstukje voor de fijnproever.